Rx nedir?

CrossFit yapanların sıklıkla duyduğu, büyük olasılıkla kelime anlamını kulak dolgunluğu kıvamında bildiği, ancak çoğumuzun gerçek anlamını kavrayamadığı bir kısaltma “Rx”. Sadece CrossFit’e özel bir jargon değil. Tıp ve eczacılık dünyasından araklanmış bir ifade. Rx, “As Rx’d” veya “As Prescribed” deyiminin kısaltılması. Türkçesi “reçetede yazıldığı gibi” veya kısaca “yazıldığı gibi”. Kelime anlamı bu, ancak gerçek anlamı için biraz daha sabredip bu yazımı sonuna kadar okuman gerekebilir.

Günün antremanını yani WOD’u Rx olarak yapmak işin şanındandır. Tahtada yazan skorun yanında “Rx” yazıyorsa, adamın havasından geçilmez o gün. Birçoğumuz Rx yapıcaz diye bir tarafımızı da yırtarız hani! Bazen kelimenin gerçek anlamıyla yırtarız, mesela rotator cuff, labrum, aşil tendonu gibi. Bu sakatlık konularında da yazılarım var. Onları da takip edin bence.

Serde Bad Ass'lik var tabii. WOD’u scale yaptıysak, yani ağırlığı azalttıysak veya zor bir hareketi daha kolayı ile değiştirdiysek, kendimizi ezik hissederiz. Hatta yeterli ve gerçek bir antreman yapmadığımızı bile düşünürüz. O günkü WOD’u hasbelkader önceden öğrendiysek, tüm gün Box'ın yakınlarından bile geçmediğimiz olur.

Peki nedir gerçekten de şu “Rx” denen meret? Çok mu önemli? Yapamıyorsak ölür müyüz? Ya da bi tarafımız mı şişer? Yapabilenlerin senden ne fazlası var?

Hiç bi şey olmaz! Yapamıyorsan yapamıyorsundur.

Yapabilenler ise, senden daha uzun süredir gerekli kuvvet ve becerileri biriktirebilmiş ve fitness yolculuğunda senden farklı bir noktada olanlardır.

Peki Rx yapamamak kader mi?

Tabii ki değil. Bugün yapamıyor olabilirsin ama günün birinde yapabilmek için çalışmaya devam etmelisin. Chris Norman, “Rx yapmak neden Rx yapabilmeni engelliyor” başlıklı makalesinde Rx yapmaya giden yolu çok güzel tarif etmiş. Orijinal makaleye bu linkten ulaşabilirsin. 

Why Going Rx'd is preventing you from going Rx'd?

Bu makalenin benim berbat ettiğim naçizane tercümesini ise yine benim blogumda okuyabilirsin.

Rx’in Gerçek Anlamı 

Gerçek anlam diyorum da, hani benden öyle spiritüel bi yaklaşım, hayatını değiştirecek bir kaç kelam falan bekliyorsan bence yanlış şeyi okuyorsun. Hemen buradan kaç.

Kitleleri peşinden sürükleyen her türlü oluşum gibi, CrossFit de kendi kültürünü yaratıyor. Bu kültürün bir parçası olmak istiyorsan, o topluluğun adab-ı muaşeret yani görgü/ahlak kurallarına uyacaksın. Bu kurallardan biri de Rx deyiminin doğru kullanılmasını içeriyor.

Box’a geldin, tahtada yazan WOD’u şöyle bir gözden geçirdin. Tam da dişine göre! “Artık bi Rx patlatırım” diyosun, ama o da ne! 50 tane “Toes to Bar” mı yazıyo orda? İlk 15-20 tanesi tamam da, hepsinde de mi ayakları bara değdiricez? Neyse, bir başlayalım da Allah kerim! Olmadı, zorlandığım yerde ayakları değdiriyo gibi yapar idare ederim. Böyle zor bir antremana iyi bir skor çakmışken, 5-10 tane T2B’da ayaklar bara değmemiş n’olucak! Rx yazmayıp bu başarıyı gölgelemenin ne alemi var, di mi?

Hangimiz yukarıdaki gibi yapmadık? Ne yalan söyliyim, eskiden bir ara ben de yaptım ama çabuk kurtardım kendimi. Artık tövbe ettim.

Bu tarz küçk kaçamaklar için, CrossFit One World’den Freddy Camacho, şöyle bir öneride bulunuyor: “WOD’daki performansımızı sadece Rx ve Scaled diye nitelendirmeyelim. Bir de ikisinin arasında ALJ olsun. “ ALJ ne ola ki diye soranlara:  “A Little Janky” yani “Çok değil, ama az biraz kıvırdım” seviyesi.

Rx yapmak her ne kadar işin şanından da olsa, skorun yanına yazabilmek için tam anlamıyla “yazıldığı gibi” yapmak CrossFit’in en temel görgü kurallarından biridir. Rx’i tanımlayan 3 öğe var. Bunlar hareketin menzili “Range of Motion”, kullanılan ağırlık ve tekrar sayısı/mesafe.

Hareketin Menzili: CrossFit’te her hareketin önceden tanımlanmış bir hareket menzili var. Örneğin; pull-up yaparken, yukarıda çenenin barın üzerine çıkması, aşağıda ise dirseklerin tamamen açılması ve kitlenmesi gerekir. Kurallara uygun bir thruster için aşağıda paralelin altına inen bir front squat ve yukarıda ise başüstünde omuzlar ve kalça ile bir hizada, dirsekler kitlenmiş olarak tamamlanmış bir press hareketi. En basit görünen nizami bir push-up için bile aşağıda göğüs yere değecek ve yukarıda dirsekler tam açılıp kitlenecek. WOD’da Double Under verilmişse ve sen her DU için 4 tane bile Single Under yapıyorsan, Rx yapmıyorsun demektir. Hareketlerin standartları, hareketleri doğru biçimde yapmak, yapanı sakatlıklardan korumak ve yapana kuvvet kazandırmak için belirlenmiştir. 

Ağırlık: Tüm ağırlık kaldırma hareketleri için belirli kilolar verilmektedir. Rx ağırlıkları çok dikkatli bir şekilde ve vücudumuzdan belirli bir tepkiyi alabilmek için belirlenir. WODlarda kullanılan ağırlıklar belirlenirken en üst düzey CrossFit atletleri düşünülür. Bu da bizim gibilerin sıklıkla scale yapması anlamına gelir.

Tekrar sayıları/mesafe: Rx kavramının en önemli yönlerinden biridir çünkü bu konuda dürüstlük tamamen atletin insafına bırakılmıştır (hakemli yarışmalar hariç). Senden beklenen, WOD’da Rx olarak belirtilen tekrar sayısı veya mesafeyi eksiksiz tamamlamandır. Eğer 400 m olarak verilen mesafeyi 10 m bile eksik koştuysan, veya 30 tekrar olarak verilen Clean & Jerk’ü 28 tekrar yaptıysan, Rx yapmış olmazsın. Box’taki antrenörlerin, senin hareket menzilini tam olarak yapıp yapmadığını ve kullandığın kiloları görebilirler, ancak hakemli bir yarışma olmadıkça tekrar sayısını ve mesafeyi senden başka kimse bilemez. 

Yine de unutma! Sen WOD’u yaparken, etrafta seni seyreden arkadaşların yaptığın tekrarları sayıyor olabilir J. Tekrar sayısını tam yap ki “emek hırsızı” olarak kimse arkandan konuşmasın.

Rx yaptığını iddia eden bir CrossFit atletinin (bu arada CrossFit atleti ifadesi sadece üst düzey yarışmacıları değil, sizin ve benim gibi CrossFit yapmaya gönül vermiş tecrübeli veya tecrübesiz herkesi ifade etmektedir) kendi kendisinin hakemi olması gerekir. Yukarıda kalçaları tam açmadan yapılan bir "No Rep" box jumpı kimse uyarmadan kendin tekrar edebiliyorsan, işte o zaman CrossFit kültürünün bir parçası olmuşsun ve CrossFit’e değer katıyorsun demektir. En son tekrarı bile, ki en son tekrar en önemli tekrardır (Bkz: Kelly Starrett ‘s Last Rep Rule), hakkını vererek yapıyorsan, işte o zaman Rx’in gerçek anlamını kavramışsın demektir.

Bol CrossFit'li ve Rx’li günler.